-
1 миграция
1. жмиграцияист., этн. халыҡтарҙың ил эсендә йәки бер илдән икенсеһенә күсеүе2. ж биол.миграцияйәнлектәрҙең, ҡоштарҙың урындан-урынға күсеүе3. жкит.миграцияниҙеңдер күсеше, йөрөшөмиграция капитала — капитал миграцияһы (файҙа итеү теләге менән капиталды бер илдән икенсе илгә йәки урындан-урынға күсереү)
-
2 улус
1. мулусУрта һәм Үҙәк Азияла, Себерҙә йәшәгән халыҡтарҙың ырыу-ҡәбилә берләшмәһе2. мулусэлекке Рәсәйҙә бүрәт, ҡалмыҡ, яҡут халыҡтарында ерле-административ бүленеш3. м ист.улустөрки-монгол халыҡтарының ауылдары һәм тороп киткән урындары -
3 кочевой
1. прил.күсмә2. прил.күскенселәр...ы, күсмә халыҡ...ы -
4 семиты
мн.семиттар, семит халыҡтарыАлғы Азия, Төньяҡ һәм Көнсығыш Африканың бер өлөшөндә йәшәгән халыҡтар төркөмө – боронғо вавилондар, ассирийҙар, финикийҙар, иудейҙар һәм хәҙерге ғәрәптәр, йәһүдтәр, эфиоптар һ.б. -
5 археология
жархеологияһаҡланып ҡалған матди ҡомартҡылар буйынса боронғо халыҡтарҙың тарихын, мәҙәниәтен өйрәнгән фән -
6 балканист
мбалканистБалҡан ярымутрауында йәшәгән халыҡтарҙы өйрәнеүсе; шулар буйынса белгес -
7 бесписьменный
прил.яҙыуһыҙ, яҙыуы (алфавиты) булмаған -
8 братство
1. с высок.дуҫлыҡ, туғанлыҡ, берҙәмлек2. с уст.дини йәмғиәт -
9 вековой
1. прил.бик ҡарткүп йәшәгән2. прил.боронғо, быуаттар буйына (элек-электән) килгән -
10 всколыхнуть
1. сов. чтотулҡынландырыу, тирбәтеү, һелкетеү, сайҡалдырыу, тулҡынландырып (тирбәтеп, һелкетеп, сайҡалдырып) ебәреү2. сов.кого-что; перен.ҡуҙғатыу, ҡуҙғытып ебәреү, тулҡынландырыу, хәрәкәткә килтереү -
11 встряхнуть
1. сов. кого-чтоҡағыу, һелкеү, ҡағып (һелкеп) алыу2. сов. кого-чтовызвать сотрясениеһелкетеү, ҡалтыратыу, тетрәтеү3. сов. кого-чтобезл.һелкетеү4. сов. кого-чтоперен.уятыу, күтәреү, ҡуҙғатыу, ҡуҙғатып ебәреү -
12 да
I1. частицапри ответе для выражения согласияэйе, шулайвсе собрались? — Да - бөтәһе лә йыйылдымы? – Эйе
да, это верно — эйе, был дөрөҫ
2. частицав вопросит. предложении для побуждения собеседника к ответу-мы/-ме (ни), шулаймы ни, улаймы ни, эйемеон вернулся, да? — ул ҡайттымы ни?
ты этого человека хорошо знаешь, да? — һин был кешене яҡшы беләһең, шулаймы?
3. частицапри неожиданном воспоминании о чём-л.; в знач. `кстати`, `вот ещё`әйткәндәй, әйда, ещё одна новость — әйткәндәй, тағы бер яңылыҡ
да, совсем забыл — әй, бөтөнләй онотҡанмын
4. частицапри выражении недоверия, возражения в знач. `как бы не так`эйе шул, -мағайы/-мәгәйея тебе другую книгу подарю.- Да, подаришь ты! — мин һиңә икенсе китап бүләк итермен. – Эйе шул, бирерһең һин!
5. частицапри призыве, пожелании-һын/-һен6. частицадля выражения требования, приказания, настойчивой просьбы-һын/-һен, әйҙә (инде), -сы/-се, инде, әледа вы садитесь! — ултырһағыҙсы!, ултырығыҙ әле!
вот это да! — китсе!, бына һиңә (кәрәк булһа)!
ну да!: — 1) әлбиттә, һис шикһеҙ
вы придёте? – Ну да! — һеҙ киләһегеҙме? – Элбиттә!
2) китсе! булмаҫ!; он переехал в деревню. – Ну да! — ул ауылға күсеп киткән. – Китсе! Булмаҫ!
II1. союзсоед.для соединения однородных членов предложения и предложений; соответствует союзу `и`һәм, да/дә2. союз присоед.для присоединения предложений или членов предложения, дополняющих высказанноеөҫтәүенә, шуның өҫтөнә, тағы ла, етмәһә, етмәһә тағысегодня холодно, да ещё дождь со снегом идёт — бөгөн көн һыуыҡ, өҫтәүенә ҡар ҡатыш ямғыр яуа
3. союз противит.для присоединения предложений или членов предложений со значением противопоставления; соответствует союзу `но`әммә, ләкин, да/дәзнал, да не сказал — белһә лә әйтмәгән
маленький, да удаленький бәләкәй генә булһа ла булдыҡлы, үҙенә күрә түгелда и (при усилении соед. союза) — да/дә
да и только (при усилении действия) — -да/-дә
нет-нет да и — бер булмаһа – бер, әллә ниҙә бер, юҡ-юҡ та, һирәк-мирәк булһа ла, юҡ тигәндә
-
13 домбра
ж; муз.думбыратөрки халыҡтарҙа ҡыллы музыка ҡоралыиграть на домбре — думбыра сиртеү, думбырала уйнау
-
14 дружба
ждуҫлыҡводить дружбу с кем-л. — дуҫлашыу, дуҫ булыу
не в службу, а в дружбу — дуҫлыҡ хөрмәтенә
-
15 думбыра
-
16 единение
-
17 единокровный
1. уст.аталаш, ата бер, инә башҡа2. уст.ҡәрҙәш -
18 жаждать
1. несов. книжн., уст.һыуһау, эске килеү2. несов.чего и с неопр.; перен., книжн.ныҡ теләү, атлығып тороу, ашҡыныу -
19 масленица
жМасленицаборонғо славян һәм ҡайһы бер халыҡтарҙа ҡышты оҙатыуға бағышланған мәжүси байрамдарҙың береһе, христиан календары буйынса пост алдынан үткәрелә -
20 неполноправность
См. также в других словарях:
айтақшы — сын. Біреуді біреуге айдап салушы, шағыстырушы. Ана а й т а қ ш ы л а р ы н а айта бар, мен енді оларға қарсы жаңа шабуыл бастаймын (Д. Рамазан, Жылап аққан., 95). Екі түйе үйкелсе, арасындағы шыбын өлмек, қашанғы соғыста да қырылатын халықтар,… … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
Славянофильдік — батысшылдыққа қарсы тұрған орыс қоғамдық философиялық ойының бір бағыты. Атының өзі айтып тұрғандай, оның (слав.) өкілдері Ресейдің дамуының өзіндігін (самобытьность), тарихи жолының ерекшеліктерін және ұлттық өзгешілігін дәлелдеуге тырысты.… … Философиялық терминдердің сөздігі
якут — зат. Түркі халықтарының бір түрі; саха. Алтай қазақтары, я к у т т а р (сахалар), тағы да сол жақтағы түркі тілдес кейбір халықтар әуездерінен төркіндестікті байқау қиын емес (Қаз. әдеб., 01. 04. 1983, 7) … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
білте мылтық — Мақта білтемен от алатын, қазақтардың өзі жасаған серіппесіз мылтық. Бір данасы Москваның тарихи музейінде сақтаулы. XVI XVIII ғасырларда жоңғарларға, басқа халықтарға қарсы соғыста қазақ шеберлері көп жасап шығарған. Жалпы құрылысы басқа… … Қазақ дәстүрлі мәдениетінің энциклопедиялық сөздігі
әскери жанжал — (Военный конфликт) кез келген қақтығыс, қарсы күрес, мемлекеттер, халықтар, әлеуметтік топтар арасындағы қайшылықты әскери күш қолданумен шешу түрі. Оған қарулы күш қолданумен жүргізілетін соғыс және қарулы жанжалдар кіреді. Кең мағынада Ә.ж.… … Казахский толковый терминологический словарь по военному делу
Дін — – әмбебаптық құбылыс; дамыған, кемелденген кезеңінде діни сана, діни қызмет, діни қатынастар және діни ұйымдар оның (д.) құрылымының негізгі элементтері болады. Шариғаттың (вероучение) типіне байланысты акцент (көңіл, назар аудару) әмбебаптың сол … Философиялық терминдердің сөздігі
көкпар — зат. Бауыздап, ішек қарнын алған малды (көбіне ешкі, лақ) ат үстінде тартысатын ұлттық сайыс. Ұлттық ат спорты ойындарының бірі. Әуелгі аты «көк бөрі» дегеннен шыққан. Мал баққан көшпелі халықтар үшін өте қауіпті аң қасқыр (бөрі). Оны соғып алған … Қазақ дәстүрлі мәдениетінің энциклопедиялық сөздігі
сыйлану — 1 (Монғ.) марапаттау. Ол Халықтар Достығы орденімен, 1980 жылы Октябрь Революциясы орденімен с ы й л а н д ы («Үгітші», 19.03.1987). Мұның айқын айғағы оның бір рет сұмындық саңлақ дәрежесіне көтеріліп, ВЫ бесжылдық екпіндісі атануы, сондай ақ 40 … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
қабірстан — зат. Қайтыс болған адамдардың жатқан жері, қабірлері (пантеон). Барлық халықтар қ а б і р с т а н д ы қадірлеп, оны таза ұстап, айналасын көркейтіп отырады (Қаз. әдеб., 25.08.1989, 14). «Тәуелсіз Қазақстан үшін қан төккен ерлердің қ а б і р с т а … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
плазмалық — сын. Плазмаға тән, плазмаға қатысты. Ертеде халықтар дүние 4 түрлі элементтен тұрады деп есептеген. Олар: жер, су, ауа және от. Осыларды байқасақ, су, ауа заттың қатты, сұйық, газ күйлерін білдіреді де, ал от біздің сөз еткен төртінші ерекше – п… … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
сиырбүлдірген — … Ұ қ ы п т ы халықтар құсап, ұра жасап, алманы қысқа сақтап, өрік, шие, с и ы р б ү л д і р г е н, қарақаттарды қайнатып қоюды табиғатына сіңіре алмай ақ кетті (Ш.Құмарова, Әйел шырағы, 77) … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі